Sỏi mật hình thành do mất cân bằng các thành phần muối mật, bilirubin, cholesterol và tạo nên những hạt cứng, rắn như đá hoặc ở dạng nhầy như bùn.

Sỏi mật rất phổ biến, chiếm tỷ lệ lớn trong các bệnh liên quan đến nội tạng chỉ sau sỏi thận. Bệnh hoàn toàn có thể điều trị dứt điểm nếu kịp thời phát hiện và điều trị.

Tuy nhiên nếu để lâu, sỏi túi mật có nguy cơ gây ra các biến chứng như viêm túi mật cấp tính, nhiễm trùng huyết, viêm tụy, ung thư túi mật…  gây nguy hiểm đến tính mạng.

Triệu Chứng

80% các trường hợp sỏi mật không có triệu chứng, đặc biệt là sỏi túi mật. Một số người có thể thấy xuất hiện các dấu hiệu mơ hồ như chán ăn, sợ mùi dầu mỡ hoặc đắng miệng, khô họng, buồn nôn, đầy trướng, chậm tiêu sau mỗi bữa ăn. 20% còn lại có triệu chứng khi đã bị biến chứng, với các dấu hiệu:

• Đau bụng: Đau do sỏi mật thường khởi phát sau bữa ăn nhiều dầu mỡ, hoặc vào ban đêm khiến bạn mất ngủ. Vị trí đau ban đầu có thể hạ sườn phải, sau đó lan ra bả vai phải và ra sau lưng. Cơn đau có thể âm ỉ nhưng cũng có thể rất dữ dội, kéo dài vài giờ cho đến vài ngày.
  

  ---

• Sốt: Đau do sỏi mật thường kèm theo sốt do viêm đường mật, túi mật. Sốt có thể xảy ra trước, hoặc sau cơn đau, kéo dài vài giờ, có khi vài tuần, hàng tháng.
  

  ---

• Vàng da: Vàng da, vàng mắt xảy ra sau đau và sốt 1 - 2 ngày do sỏi gây tắc mật, kèm theo ngứa, nước tiểu vàng, phân bạc. Vàng da mất đi chậm hơn so với đau và sốt.
  

  ---

• Rối loạn tiêu hóa: Một số bệnh nhân sỏi mật gặp triệu chứng sợ đồ dầu mỡ, ợ chua, đầy bụng, ăn không tiêu… Những triệu chứng này dễ nhầm sang một số bệnh liên quan đến đường tiêu hóa, đau dạ dày nên nhiều người áp dụng cách  điều trị không phù hợp.

Nguyên Nhân

Sỏi mật được hình thành do sự mất cân bằng các thành phần có trong dịch mật, với nhiều nguyên nhân khác nhau. Đó có thể là sự mất cân bằng do sản xuất, vận chuyển dịch mật trong gan - nơi tiết ra dịch mật, ứ trệ dịch mật kéo dài, viêm đường mật và nhiễm khuẩn dịch mật. Ngoài ra, yếu tố cơ địa cũng là một trong những nguyên nhân gây sỏi mật rất khó tác động. Các yếu tố làm tăng nguy cơ phát triển sỏi mật bao gồm:

• Chức năng gan suy giảm (gan nhiễm mỡ, viêm gan, xơ gan, tăng men gan...) làm giảm chất chất lượng dịch mật
  

  ---

• Thừa cân, béo phì, rối loạn mỡ máu.
  

  ---

• Chế độ ăn uống ít calo, nhiều chất béo bão hòa, ít chất xơ và rau xanh.
  

  ---

• Lối sống ít vận động khiến dịch mật bị ứ trệ tạo điều kiện thuận lợi cho cholesterol kết tủa.
  

  ---

• Sử dụng thuốc tránh thai dài ngày, làm tăng hormon estrogen từ đó  làm tăng đào thải cholesterol trong mật.
  

  ---

• Sử dụng thuốc hạ cholesterol (hạ mỡ máu) làm tăng đào thải cholesterol trong dịch mật.

Điều Trị

Hiện nay, có 2 phương thức điều trị sỏi túi mật: không phẫu thuật và phẫu thuật.

• Điều trị không phẫu thuật có uống thuốc tan sỏi, tán sỏi ngoài cơ thể bằng sóng chấn động, làm tan sỏi và lấy sỏi qua da, lấy sỏi túi mật qua nội soi. Kết quả điều trị của các phương pháp này không cao tùy thuộc vào loại sỏi, kích thước sỏi và giải phẫu của ống mật. Ngoài ra, các phương thức điều trị này đều có chung đặc điểm là để lại túi mật, là nơi sẽ tạo sỏi trong tương lai, do đó làm hạn chế kết quả về lâu dài.
  

  ---

• Điều trị phẫu thuật có phẫu thuật cắt túi mật mở bụng và cắt túi mật qua nội soi ổ bụng. Ngày nay, ở nhiều bệnh viện đã áp dụng phẫu thuật nội soi cắt túi mật một cách thường quy với nhiều ưu điểm: vết mổ nhỏ, ít đau sau mổ, hồi phục nhanh và thẩm mỹ. Tại bệnh viện Hoàn Mỹ Sài Gòn, tất cả các trường hợp sỏi túi mật, chúng tôi đều thực hiện phẫu thuật nội soi cắt túi mật với tỉ lệ tai biến, biến chứng rất thấp.

Phòng Chống Sỏi Mật

Để nâng cao hiệu quả điều trị sỏi mật, cải thiện nhanh triệu chứng, ngăn sỏi gây biến chứng, cần lưu ý một số điều sau:

• Thực hiện chế độ ăn nhiều rau xanh, trái cây, hạn chế các thức ăn nhiều mỡ, giàu cholesterol; tăng cường luyện tập, vận động thể chất; hạn chế dùng các loại thuốc nội tiết, thuốc hạ mỡ máu…
  

  ---

• Thực hiện ăn uống vệ sinh, ăn chín, uống sôi; tẩy giun định kỳ 6 tháng/lần; rửa tay trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh; không nên ăn thức ăn đường phố; trẻ em hạn chế ăn quà vặt cổng trường.
  

  ---

• Đối với người đã có sỏi mật cần được theo dõi và thăm khám định kỳ, khi thấy có một vài triệu chứng giống như trên thì nên đến các cơ sở chuyên khoa để điều trị kịp thời, tránh xảy ra những biến chứng nguy hiểm do sỏi mật.